राज्यशास्त्र सराव पेपर 396

महाराष्ट्रातुन लोकसभा व राज्यसभेवर निर्वाचित होणाऱ्या सदस्यांची एकुण सदस्य संख्या —— आहे.

संसद भंग करण्याचा अधिकार आहे –

मंत्रीमंडळ देशाच्या कायद्यांची निर्मिती करणारी सर्वोच्च संस्था म्हणजे —— होय.

सामान्यपणे संघराज्य पद्धतीचे विधिमंडळ असते ?

सनदी सेवकांना ———–बनण्याची परवानगी नाही.

संसदेच्या दोन अधिवेशनांमधील अंतर ——-महिन्यांपेक्षा कमी असावे.

राष्ट्रपती खालीलपैकी कोणत्या क्षेत्रातून राज्यसभेच्या सदस्यांची नियुक्ती करतात ?

संसदेच्या कार्यसूचीमध्ये प्रथम काय असते ?

बिनविरोध निवडून येणान्या लोकसभेच्या पहिल्या महिला सभापती कोण ?

लोकसभेचे पहिले उपसभापती कोण होते ?

वित्त विधयक लोकसभेत मांडण्यासाठी कोणाची शिफारस आवश्यक असते ?

जास्तीत जास्त किती दिवस अर्थविषयक विधेयक राज्यसभा स्वतःकडे ठेवू शकते ?

धनविधेयक- ——-प्रस्तुत केले जाते.

विधिनियमांसंबंधीच्या प्रस्तावाला काय म्हणतात ?

शुन्य प्रहर’ हा कार्यकारी मंडळावर नियंत्रण ठेवण्याचा संसदीय कामकाजातील भाग हा—— येतो.

‘अल्प कालीन चर्चा’ उपस्थित करण्यासाठी ——-यांना सुचना (Notice) द्यावी लागते.

लोकसभेचा सदस्य प्रतिदिनी तारांकित व अतारांकित अशा दोन्ही ——-पेक्षा जास्त प्रश्न विचारु शकत नाही.

भारत सरकारचे कामकाज अधिक सोईस्कररित्या चालावे म्हणुन राष्ट्रपतींना ——– करण्याचा अधिकार आहे.
(खालीलपैकी योग्य निवडा)

सेक्शन —— अन्वये संसदेच्या दोन्ही सदनांसमोर ‘वार्षिक वित्तीय पत्रक’ (Annual Financial Statement) ठेवले जाते.

भारतीय संसदेच्या दोन्ही सदनाची संयुक्त बैठक कोणत्या संदर्भात होते ?

अविश्वास ठरावाबाबत खालील विधाने लक्षात घ्या. संसदेचे संयुक्त अधिवेशन कोण बोलावतो ?

खालीलपैकी संसदेची सर्वात मोठी समिती कोणती ?

भारतीय संसदेचे किती गृह आहेत ?

भारतीय संसदेचे ‘प्रतिनिधी गृह’ कोणते आहे ?

केंद्र-राज्य व राज्यांना स्वायत्तता प्रदान करण्याच्या संदर्भात काय खरे नाही ?
अ) स्वातंत्र्यापासून केंद्र आपले कार्य क्रमाक्रमाने अशा रीतीने वाढवत आहे की, राज्ये केंद्रावर पूर्णपणे विसंबून राहतात.
ब) केंद्रीय वित्तीय स्रोत लवचिक नाहीत.

खालील विधाने लक्षात घ्या.
अ) भारतीय राज्यघटनेच्या कलम-262 नुसार संसदेला कायद्याद्वारे आंतरराज्यीय नद्यांच्या किंवा नदीखोल्यातील पाण्यासंबंधीच्या
तंट्याच्या अभिनिर्णयाकरता तरतुद करता येते…
(ब) कलम – 262 नुसार भारताच्या राष्ट्रपतींना आंतरराज्य नदी जलवाटप स्थापन करण्याचा अधिकार आहे.
वरील विधानांतील चुकीचे विधान/ने कोणते ?

पुढीलपैकी चुकीचे विधान कोणते आहे ते ओळखा.

केंद्र आणि राज्यांमधील संबंधाचे वर्णन मुख्यतः भारतीय राज्यघटनेच्या —–भागात करण्यात आले आहे.

भारतीय राज्यघटनेच्या सातव्या परिशिष्टमधील केंद्र सूचीमध्ये खालीलपैकी कशाचा समावेश केलेला आहे ?
अ) प्रत्यर्पण ब) दीपगृहे
क) बँकिंग ड) वजन आणि मापे यांची मापके प्रस्थापित करणे

विभाजनानंतरच्या आंध्रप्रदेशाची राजधानी अमरावती— – सारखी बनविली जाणार आहे.

रताचे स्वातंत्र्य आणि अखंडता टिकवून ठेवण्यासाठी घटनाकारांनी भारतीय संघराज्यात :
अ) केंद्राला अधिक अधिकार दिले आहेत.
ब) घटकराज्यांना अधिक अधिकार दिले आहेत.
क) राष्ट्रपतींना अधिक अधिकार दिले आहेत.
ड) मुख्यमंत्र्यांना अधिक अधिकार दिले आहेत.
वरीलपैकी कोणते विधान / ने बरोबर आहेत ?

केंद्र आणि घटक राज्यांच्या संबंधासंदर्भातील बहुतांश तरतुदी भारतीय राज्यघटनेच्या —— भागांमध्ये आहेत.

किमान ——–पाठिंब्याने राज्यसभेने ठराव संमत केल्यास राष्ट्रहिताच्या दृष्टीने राज्यसूची मधील विषयासंबंधी कायदे करु शकते.

केंद्र आणि घटकराज्य यांच्यातील राजस्वय विभाजन—— अधिनियमावर आधारित आहे.

मद्यार्क किंवा अफूचा वापर करून औषधी आणि स्वच्छता गृहांशी संबंधित उत्पादने बनविणारी कंपनी त्या उत्पादनांवरील उत्पादन शुल्क —— शासनाकडे भरते.

खालील विधाने विचारात घ्या.
अ) कायद्याने अधिकार दिल्याशिवाय कोणत्याही कराची आकारणी केली जाणार नाही..
ब) करवसूली कार्यकारी कृतीद्वारे अथवा सभागृहाने केलेल्या ठरावानुसार लादली जावू शकते.

राज्यांशी संबंधित कर—— आणि ———हे आहेत.
अ) जमिन महसूल
ब) मुद्रांक शुल्क
क) उतारु वरील करे
ड) कॉर्पोरेशन कर

खालीलपैकी कोणत्या तरतुदी भारतीय राज्यघटनेच्या सत्ता विभाजनासंबंधीच्या केंद्र सूचीचा भाग नाहीत ?
अ) राज्य शासनाने चालवलेली लॉटरी
ब) बँक व्यवसाय
क) वजन आणि मापे यांची मानके प्रस्थापित करणे.
ड) उच्च न्यायालयाचे अधिकारी

भारतीय राज्यघटनेच्या ‘सामाईक सूचित’ खालीलपैकी कोणता विषय आहे ?

नदीच्या पाण्याशी निगडित आंतरराज्यीय तंट्याचा निवाडा व्हावा यासाठी योग्य ती तरतूद करण्याचा संविधानिक अधिकार कोणास आहे ?

विभागीय परिषदेचे अध्यक्ष पुढीलपैकी कोण असतात ?

राज्यसूचीमध्ये कोणत्या विषयाचा समावेश होतो ?
अ) सायबर लॉ
ब) भूमी
क) पोलिस
ड) वन

88 वी घटनादुरुस्ती 2003 नुसार घटनेत नवीन कलम – 268 (अ) समविष्ट करण्यात आले. हे कलम खालीलपैकी ..कोणत्या कराशी संबंधित आहे.

कर वगळता केंद्राच्या महसूलाच्या उत्पन्नाचे प्रमुख स्त्रोत खालीलपैकी कोणते आहे ?
अ) मत्स्योद्योग
ब) बँक व्यवसाय
क) सिंचन
ड) प्रक्षेपण

खालील विधाने लक्षात घ्या.
अ) केंद्राच्या मालमत्तांना राज्याच्या किंवा नगरपलिका, जिल्हा मंडळे, पंचायती या प्राधिकरणांच्या सर्व करांतून सूट असते.
ब) केंद्र सरकारने स्थापन केलेले निगम व कंपनी या स्वतंत्र कायदेशीर संस्था असल्यामुळे यांनासुद्धा राज्य करांतून स्थानिक करांतून सूट मिळते.

खालील विधानांचा विचार करा.
अ) केंद्र सरकारने 1966 मध्ये मोरारजी देसाई यांच्या अध्यक्षतेखाली प्रशासकीय सुधारणा आयोगाची स्थापना केली.
ब) या आयोगाने के. हनुमंतय्या यांच्या नेतृत्वाखाली केंद – राज्य संबंधातील विविध मुद्यांचे सखोल परिक्षण करण्यासाठी एक अभ्यासगट स्थापन केला.
वरीलपैकी असत्य असलेले विधान कोणते ?

केंद्राच्या अधिकार क्षेत्रात फक्त संरक्षण, परराष्ट्र व्यवहार, चलन, संचालन आणि समन्वय हे विषय असावेत अशी सूचना खालीलपैकी कोणी केली आहे ?

राजीव लोगोवाल करार कोणत्या नदी जलविवादाशी संबंधित आहे?

कावेरी नदी विवादात कोणते राज्य / केंद्रशासित प्रदेश संलग्न आहेत ?
अ) केरळ
क) तामिळनाडू आणि पुदुच्चेरी
ब) कर्नाटक

1977 ते 80 च्या जनता सरकारच्या काळात भारताचे राष्ट्रपती कोण होते ?