राज्यशास्त्र सराव पेपर 377

महाराष्ट्रातील एस.टी. कामगारांचे हितसंबंध पाहणारा दबावगट म्हणून खाली संघाकडे पाहिले जाते.

खाली नमूद केलेल्या भारताच्या राजकीय पक्षांमध्ये त्यांच्या स्थापनेसंदर्भात योग्य कालानुक्रम कोणता आहे ?
अ) द. मु.क ब) साम्यवादी पक्ष (मार्क्सवादी)
क) आसाम गण परिषद ड) तेलुगु देसम पक्ष

निवडणूक चिन्हे (आरक्षण व नेमून देणे) आदेश 1968 मध्ये वेळोवेळी दुरुस्त्या करण्यात आल्या आहेत, या आदेशात सर्वात अलीकडच्या काळातील दुरुस्ती कोणत्या वर्षी करण्यात आली आहे..

———हे भारतीय कम्युनिस्ट पार्टीचे संस्थापक सदस्य होते.

खालीलपैकी कोणते विधान योग्य आहे ?
अ) भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचे निवडणूक चिन्ह हातोडा, कोयता व तारा आहे.
(ब) भारतीय मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाचे निवडणूक चिन्ह मक्याचे कणीस व कोयता आहे.

दोन्हीही पुढील दोन विधानांपैकी कोणते योग्य नाही ?
अ) तेलंगणा राष्ट्र समितीचे निवडणूक चिन्ह उगवता सूर्य आहे.
ब) द्रविड मुन्नत्र कळघमचे निवडणूक चिन्ह मोटारगाडी आहे.

सोळावी लोकसभा निवडणूक 2014 च्या वेळी भारतात अनुक्रमे किती राष्ट्रीय पक्ष व राज्य पक्ष अस्तित्वात होते ?

आम आदमी पक्षाच्या (आप) संदर्भात खालील विधाने विचारात घ्या.
अ) आपची स्थापना 2012 मध्ये झाली.
ब) 2013 च्या दिल्ली विधानसभा निवडणुकीत पहिल्या क्रमांकाचा पक्ष म्हणून आप पुढे आला.
क) 2015 च्या दिल्ली विधानसभा निवडणूकीत आपने 70 पैकी 68 जागा जिंकल्या.
वरीलपैकी कोणते/ती विधाने बरोबर आहेत ?

भारतातील राजकीय पक्षांच्या बाबतीत खालील विधाने विचारात घ्या.
अ) किमान 5 राज्यात राज्य स्तरीय पक्ष म्हणून मान्यता मिळवणाऱ्या पक्षाला राष्ट्रीय पक्ष म्हणून मान्यता दिली जाते.
ब) एकूण वैध मतांतील राज्यांत 8 टक्के मते मिळविणाऱ्या पक्षाला राज्यस्तरीय पक्ष म्हणून मान्यता दिली जाते.
वरीलपैकी कोणती विधाने बरोबर आहेत ?

बसप’ हा राष्ट्रीय पक्ष आहे. ‘हत्ती’ हे या पक्षाचे आरक्षित चिन्ह आहे. मात्र पुढीलपैकी कोणत्या राज्यात ‘हत्ती’ हे चिन्ह बसपला वापरता येत नाही आणि भारतीय निवडणूक आयोगाच्या खुल्या चिन्हांच्या यादीतून बसपला चिन्ह निवडावे लागते ?

1991 आणि 1998 च्या सार्वत्रिक निवडणुकांसंदर्भात, भारतीय जनता पक्षांच्या जाहीरनाम्यात खालीलपैकी कोणत्या गोष्टी अंतर्भूत होत्या ?
अ) अनुच्छेद 370 रद्द करणे.
ब) समान नागरी कायदा लागू करणे.
क) अल्पसंख्यांक आयोग रद्द करणे.

शरद जोशी यांच्या संदर्भात खालील विधाने विचारात घ्या.
अ) ते शेतकरी संघटनेचे संस्थापक आहेत.
ब) ते लोकसभेचे सदस्य होते.
क) त्यांनी स्वाभिमानी पक्षाची स्थापना केली.
ड) ते किसान समन्वय समितीचे संस्थापक नेते होते.
वरीलपैकी कोणती विधाने बरोबर आहेत ?

प्रादेशिक पक्ष हे कोणत्या समूहाचे प्रतिनिधित्व करतात ?

घटक राज्यातील मान्यताप्राप्त पक्ष असा दर्जा प्राप्त होण्यासाठी खालीलपैकी महत्वाच्या अटी पुढीलप्रमाणे:
अ) तो पक्ष 6 वर्षापासून सतत राजकीय कार्य करत असावा.
ब) पक्षप्रमुख उच्च राजघराण्याशी संबंधित असावा.
क) अस्तित्वात असलेल्या लोकसभेत 25 पैकी 1 व विधानसभेत दर 30 पैकी 1 सभासद निवडून गेलेला असावा.
ड) लोकसभेत पक्षाची एक स्त्री उमेदवार निवडून गेलेली असावी.

महाराष्ट्रातील ‘शुगर – लॉबी’ ही खालील पातळीवर कार्य करणारी संघटना आहे.

पुढीलपैकी कोणता पक्ष केवळ एका धार्मिक समुदायाच्या आधारे उभा आहे ?

पुढीलपैकी कोणता राजकीय पक्ष 1984 च्या लोकसभा निवडणुकीनंतर सर्वात मोठा विरोधी पक्ष म्हणून निवडून आला ?

1985 च्या पक्षांतर बंदी कायद्याने:
अ) संपूर्ण पक्षांतर बंदी झाली
ब) किरकोळ पक्षांतरास आळा घातला गेला.
क) ठोक पक्षांतरास मुभा मिळाली.
ड) सभागृहातील एक तृतीयांश अपक्ष सदस्यांच्या पक्षातरास मुभा

भारतातील राष्ट्रीय पक्ष म्हणून असलेल्या भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस पक्षाच्या संघटनेत प्रादेशिक समित्यांवर नियंत्रण ठेवणारी समिती म्हणून खालील समितीचा उल्लेख होतो.

पुढीलपैकी कोणत्या राजकीय पक्षाने 1977 च्या सार्वत्रिक निवडणुकांमध्ये काँग्रेस पक्षाबरोबर युती केली ?

अ) भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष
ब) अखिल भारतीय अण्णा द. मु. क.
क) मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्ष
ड) द्रविड मुनेत्र कळघम

पहिल्या सार्वत्रिक निवडणुकीत पुढीलपैकी कोणता पक्ष दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात मोठा पक्ष म्हणून निवडून आला?

पुढीलपैकी कोणते वर्णन भारतात नव्वदीनंतरच्या पक्षपद्धतीचे चपखल वर्णन ठरेल ?

अखिल भारतीय तृणमूल काँग्रेसला राज्यपातळीवरील पक्ष म्हणून पुढीलपैकी कोणत्या राज्यात मान्यता आहे ?

महाराष्ट्रात स्वातंत्र्यानंतरच्या कालखंडात कोणता दबावगट अधिक प्रभावशाली झाल्याचे दिसत नाही ?

राज्य प्रशासनात अध्यादेश काढण्याचे अधिकार खालीलपैकी कोणास आहे?

——-हा केंद्र व राज्य सरकार यांना सांधणारा महत्त्वाचा दुवा आहे.

राज्याचा आकस्मिक निधी ———-च्या अखत्यारीत असतो.

राज्य विधिमंडळ एक किंवा दोन सभागृह आणि ——मिळून बनलेले असते.

राज्यशासनाला कायदेविषयक बाबींवर सल्ला देण्याचे काम——- योच असते.

राज्य कार्यकारी मंडळाचा घटनात्मक प्रमुख कोण असतो ?

—–ची मर्जी असे पर्यंत राज्यपाल आपल्या पदावर राह शकतात.

राज्यपाल कोणास जबाबदार असतो.

—– हे मुख्यमंत्री आणि मंत्रीमंडळाच्या सल्ल्याने आपले अधिकार वापरु शकतात.

राज्याचे राज्यपाल ——-असतात.

महाराष्ट्रात सर्वात जास्तकाळ पदावर राहणारे राज्यपाल कोणते ?

कोणत्या घटना दुरुस्तीनुसार एक व्यक्ती दोन किंवा अधिक घटक राज्यांचा राज्यपाल असू शकतो ?

खालीलपैकी कोणत्या व्यक्तीला पदावरून दूर करतांना महाभियोग पद्धत वापरली जात नाही ?

भारतीय राजशिष्टाचारानुसार पदनाम श्रेणी (Order Precedence) राज्यात खालीलपैकी कोणाचे स्थान सर्वात वरचे आहे ?

राज्यपालाला दरमहा किती रुपये वेतन दिले जाते.

‘आपण जे संविधान तयार करत आहोत त्यात जरी त्याला फारच कमी अधिकार दिले असले तरी एखादा राज्यपाल गैर असल्यास बरीच गडबड करू शकतो’ संविधान सभेतील हे विधान कोणाचे आहे ?

खालील दोनपैकी कोणते विधान योग्य आहे ?
अ) राज्यपालांच्या पॉकेट व्हेटो अधिकाराने शासनाचे विधेयक नाकारल्या जाते.
ब) राज्यपालांना पकिट व्हेटो वापरण्याचा अधिकार अनुच्छेद-
156 खाली प्रदान आहे.

‘एक हॉटेल चालविणे आणि पाहण्यांचे आदरातिथ्य करणे’ राज्यपालांच्या कार्याचे अशाप्रकारे वर्णन काणी केले होते ?

कोणत्या कलमान्वये राज्यपाल राज्याच्या विधानसमेत अँग्लो-इंडियन समूहाच्या प्रतिनिधीची नेमणुक करतो ?.

राज्यशासनाचा कार्यकारी प्रमुख कोण असतो ?

राज्यपालाच्या नियुक्तीचे तत्त्व कोणत्या देशाच्या राज्यघटनेतुन घेतले आहे ?

खालीलपैकी कोणाला पदावरुन हटविण्याचे प्रावधान संविधानात नाही ?

राज्यपाल आपला राजीनामा कोणाकडे सोपवतो ?

सामान्यतः राज्यपालाचा कार्यकाळ किती वर्षांचा असतो ?

महाराष्ट्राच्या विधानमंडळातील — हे सभागृह शक्तिशाली आहे.

राज्य शासनाच्या कार्यकारी मंडळात खालीलपैकी कोणाचा समावेश नसतो ?