राज्यशास्त्र सराव पेपर 349

घटनासभेबद्दल पुढील विधानांचा विचार करा अयोग्य विधान निवडा.
अ) घटनासभा ही माउंटबॅटन प्लॅनमधील तरतुदीनुसार अस्तित्वात आली.
ब) घटना सभेतील सर्व सदस्य अप्रत्यक्ष निवडणूकीच्या तत्वावर आधारीत निवडले गेले होते.
क) प्रत्येक ब्रिटिश प्रांत व संस्थानिकांसाठी घटनासभेत लोकसंख्येच्या आधारावर प्रतिनिधीत्व होते.
ड) दर दहा लाख लोकसंख्येमागे एक प्रतिनिधी होता.

भारताची घटना बनविण्यासाठी एक घटनासभा असावी’ ही भारतीयांची मागणी प्रथमतः ब्रिटीशांनी कधी मान्य केली ?

घटनानिर्मितीसाठी घटनासभेची कल्पना’ सर्वप्रथम कोणी मांडली ?

पुढील विधानांचा विचार करून योग्य पर्याय निवडा.
अ)घटनासभेतील निवडूण दयावयाच्या जागेपैकी राष्ट्रीय काँग्रेसला २०८ जागा, मुस्लीम लीगला ७३ जागा तर, छोटे गट व अपक्ष मिळून १५ सदस्य होते.
ब) सुरूवातीस संस्थानिकांनी सदस्य नामनिर्देशित केली नाहीत. त्यांनी घटनासभेपासून दूर राहणे पसंद केले.
क) घटनासभा ही सर्वसमावेशक होती, त्यामध्ये हिंदू, मुस्लीम, शिख, पारसी, अँग्लोइंडियन, ख्रिश्चन, महिला या सर्व घटकांना प्रतिनिधीत्व मिळाले होते.

पुढील विधानांचा विचार करून योग्य पर्याय निवडा.
अ)घटनासभेची पहिली बैठक ९ डिसेंबर १९४६ रोजी झाली.
(ब) घटनासभेच्या पहिल्या बैठकीवर मुस्लिम लीगच्या सदस्यांनी बहिष्कार घातला होता.
क) पहिल्या बैठकीस केवळ २८४ सदस्य उपस्थित होते.

११ डिसेंबर १९४६ रोजी घटनासभेत पुढीलपैकी कोणत्या बाबी घडल्या?
अ) राजेंद्र प्रसाद यांची घटनासभेचे अध्यक्ष म्हणून निवड.
ब) एच.सी. मुखर्जी यांची घटनासभेचे उपाध्यक्ष म्हणून निवड.
क) बी. एन. राव यांची घटनात्मक सल्लागारा म्हणून नेमणूक
ड) उद्दिष्टविषयक ठराव मांडण्यात आला.

उद्दिष्टविषयक ठरावाबदल पुढील विधानांचा विचार करा.
अ) १३ डिसेंबर १९४६ रोजी जवाहरलाल नेहरू यांनी उद्दिष्टविषयक ठराव मांडला.
ब) २२ जानेवारी १९४८ रोजी घटनासभेने तो एकमताने मंजूर केला.
क) आपल्या घटनेची प्रस्तावना म्हणजे उद्दिष्टविषयक / ठरावाचे सुधारित स्वरूप होय.

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ)घटनासभेचे कामकाज पूर्ण होण्यासाठी जवळपास तीन वर्षे एवढा कालावधी लागला.
ब) भारताची घटना निर्माण करण्यासाठी जवळपास ६० देशांच्या घटनेचा संदर्भ घेण्यात आला.
क) मसुदा समितीने मसुदा बनविण्यासाठी सहा महिन्यापेक्षा कमी कालावधी लावला.

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ) घटनासमितीने घटना २६ जानेवारी १९५० रोजी स्वीकृत केली.
ब) २४ जानेवारी १९५० रोजी घटनासभेच्या सदस्यांनी घटनेवर सह्या केल्या.
क)२४ जानेवारी १९५० रोजी राजेंद्रप्रसाद यांची भारताचे पहिले राष्ट्रपती म्हणून निवड झाली.

घटनासभेचे प्राथमिक कार्य घटनेची निर्मिती करणे हे होते पण या व्यतिरिक्त घटनासभेने पुढीलपैकी कोणकोणते कार्य केले ?
अ)मे १९४९ मध्ये भारताच्या राष्ट्रकुल सदस्यत्वास मान्यता दिली.
ब) २४ जानेवारी १९५० रोजी घटनासभेने राष्ट्रध्वज, राष्ट्रगीत आणि राष्ट्रीयगीत यास संमती दिली.
क) २४ जानेवारी १९५० रोजी भारताचे पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांची निवड केली.
ड) पहिली घटनादुरूस्ती केली.

घटनासभेने भारताची पहिली अंतरिम संसद म्हणून कधीपर्यंत कार्य केले.

घटनासभेत एकूण किती महिला सदस्य होत्या.

घटनासभेसाठी झालेल्या निवडणुकात काँग्रेस आणि मुस्लिम लीगला अनुक्रमे किती जागा मिळाल्या होत्या.

इ.स. 1922 मध्ये खालीलपैकी कोणी म्हटले की, “भारताचे संविधान भारतीयांच्या इच्छेनुसार होणार” ?

1924 साली कोणी ब्रिटीश सरकारकडे मागणी केली की, भारतीय संविधान निर्मितीसाठी संविधान सभा गठीत करावी ?

राष्ट्रीयसभेने कोणत्या वर्षी बाह्य हस्तक्षेपा विना भारतीय जनतेकडून संविधान निर्माण करण्याची मागणीचा प्रस्ताव संमत केला ?

संसदेच्या दोन्ही सभागृहाची संयुक्त बैठक हे तत्व——–च्या राज्यघटनेवरुन स्वीकारले गेले ?

कॅबिनेट मिशन योजनेच्या प्रस्तावानुसार संविधान सभेत किती सदस्य असणार होते ?

संविधान सभेमध्ये किती सदस्य निर्वाचित होते ?

संविधान सभेत हाय कमिशनर क्षेत्राचे किती प्रतिनिधी होते ?

स्वातंत्र्यानंतर पुनर्गठित संविधान सभेची एकुण सदस्य संख्या किती होती ?

भारतातील राष्ट्रपतीद्वारे होणारी राज्यपालाची निवड पद्धत कोणत्या देशाकडून स्वीकारली आहे.

पुनर्गठित संविधान सभेत देशी संस्थानांचे किती प्रतिनिधी होते ?

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे संविधान सभेवर कोणत्या भागातुन निवड झाली होती ?

संविधान सभेस कोणत्या संस्थानाच्या प्रतिनिधींनी भाग नाही घेतला ?

संविधान सभेत कोणत्या प्रातांचे प्रतिनिधी सर्वाधिक होते?

संविधान सभेच्या सदस्य निवडीसाठी किती लोकसंख्येसाठी एक प्रतिनिधी असे प्रमाण ठरविण्यात आले होते ?

निर्वाचित 299 सदस्यांपैकी काँग्रेसचे किती सदस्य होते ?

राजकुमारी अमृता कौर ह्या कोणत्या मतदार संघातुन संविधान सभेवर निवडून आल्या होत्या.

संविधान सभेची पहिली बैठक कधी भरली ?

संविधान सभेचे हंगामी / तात्पुरते अध्यक्ष कोण होते ?

11 डिसेंबर 1946 ला संविधान सभेचे अध्यक्ष म्हणुन कोणाची निवड करण्यात आली ?

संविधान सभेचे कायदेविषयक सल्लागार म्हणून कोणास नेमले ?

खालीलपैकी कोण मसुदा समितीमध्ये सहभागी नव्हते ?

भारतीय संविधान सभेत किती महिला सदस्या होत्या ?

पहिल्या बैठकीच्या वेळी घटना समितीचे उपाध्यक्ष म्हणून कोणाला मनोनीत करण्यात आले होते ?

खालीलपैकी कोणती व्यक्ती भारतीय संविधान मसुदा समितीची सदस्य नव्हती ?

भारताच्या राष्ट्रीय ध्वज समितीचे अध्यक्ष होते.

खालीलपैकी कोण मसुदा समितीमध्ये सहभागी नव्हते ?

भारतीय संविधानाची प्रस्ताविका कोणी तयार केली ?

प्रस्ताविकेत भारताचे वर्णन कशा प्रकारे केले आहे ?

खालीलपैकी कोणता शब्द उद्देश पत्रिकेत नाही ?

भारत एक धर्मनिरपेक्ष राज्य आहे, याचा अर्थ आहे – भारतीय राज्य –

26 नोव्हेंबर 1949 ला स्विकृत भारतीय संविधानाच्या प्रस्तावनेत हे शब्द समाविष्ठ नव्हते ?
1) समाजवादी 2) धर्मनिरपेक्ष 3) अखंडता 4) गणराज्य
यापैकी योग्य गट निवडा:

भारतीय संविधानाच्या प्रस्तावनेत समाजवादी आणि धर्मनिरपेक्ष हे शब्द कोणत्या घटना दुरुस्तीने जोडण्यात आले आहेत ?

भारतीय राज्यघटनेच्या प्रस्तावनेत कोणत्या संकल्पनेला अग्रक्रम दिला आहे ?

भारतीय राज्यघटनेच्या उद्देशपत्रिकेमध्ये ‘धर्मनिरपेक्ष’ आणि ‘समाजवादी’ या शब्दांचा समावेश 1976 च्या ——घटनादुरुस्तीनुसार करण्यात आला ?

भारताच्या राज्यघटनेच्या उद्देश पत्रिकेवर—– प्रभाव दिसतो.
अ) कॅनडाची राज्य घटना
ब) जपानची राज्यघटना
क) इंग्लंडची राज्यघटना
ड) अमेरिकेची राज्यघटना

विधान : अ) भारताच्या राज्यघटनेत ;अल्पसंख्याक’ शब्दाची व्याख्या नाही कारण
ब) अल्पसंख्याक अयोग ही बिगर घटनात्मक संस्था आहे.

उद्देश प्रतिकेत बहाल केलेल्या ‘स्वातंत्र्याचा’ बरोबर क्रम आहे.