राज्यशास्त्र सराव पेपर 348

पुढील विधाने वाचून पूर्ण बरोबर असलेली विधाने निवडा.
अ)घटनासभेच्या एकूण सदस्यांपैकी ११ ब्रिटिश प्रांतातून २९६ सदस्य निवडून दयावयाचे होते तर संस्थानिकांकडून ९३ सदस्य नामनिर्देशित करावयाचे होते.
ब) घटनासभेतील जागा ‘हिंदू, मुस्लीम आणि शीख’ या तीन महत्वाच्या समुदायामध्ये विभागल्या गेल्या होत्या.

घटनासभेच्या पहिल्या अधिवेशनात पुढीलपैकी काय घडले?
अ) सच्चिदानंद सिन्हा यांची हंगामी अध्यक्ष म्हणून निवड.
ब) डॉ. राजेंद्रप्रसाद आणि एच.सी मुखर्जी यांची अनुक्रमे अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष म्हणून निवड.
क) पंडित नेहरूंनी उद्दिष्टविषयक ठराव मांडला.

घटनासभेच्या पहिल्या बैठकीस (९ डिसेंबर १९४६) रोजी कोणकोणत्या देशाने घटनसभेस उद्देशून घटनानिर्मितीसाठी सदिच्छा संदेश (Good will Message) पाठविले होते.
अ) अमेरिका
ब) चीन
क) ऑस्ट्रेलिया

पुढील विधानांचा विचार करून योग्य पर्याय निवडा.
अ)घटनासभेच्या एकूण आठ बृहद / प्रमुख समिती (major committees) होत्या.
ब) संघ अधिकार समिती, राज्यांशी वाटाघाटीविषयक समिती व संघ घटना समिती या तिन्ही समितींचे अध्यक्ष जवाहरलाल नेहरू हे होते.
क)मूलभूत हक्क उपसमितीचे अध्यक्ष सरदार पटेल होते.

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ)मसुदा समितीची स्थापना स्वातंत्र्यानंतर करण्यात आली.
ब) मसुदा समितीमध्ये एकूण आठ सदस्य होते व त्यामध्ये एकही महिला सदस्य नव्हती.
क) मसुदा समितीमध्ये बी.एल. मित्तर यांच्या आजारीपणामुळे टी.टी.कृष्णमचारी यांची नियुक्ती करण्यात आली.
ड) मसुदा समितीमध्ये डी.पी.खेतान यांच्या मृत्यूमुळे एन. माधवराव यांची नियुक्ती करण्यात आली.

उद्दिष्टविषयक ठरावामध्ये पुढीलपैकी कोणकोणत्या बाबींचा समावेश होता
अ)भारतात समाविष्ट होणाऱ्या सर्व भूप्रदेशांचा मिळून एक राज्यांचा संघ बनेल.
ब) भारत एक सार्वभौम व प्रजासत्ताक राज्य असेल.
क) भारतामध्ये समाविष्ठ होणाऱ्या भूप्रदेशास स्वायत्तताअसेल. तसेच शेष अधिकार राज्यांना प्राप्त होतील.
ड) सार्वभौम व स्वतंत्र भारताची सर्व अधिकारिता जनतेमध्ये निहित असेल.

भारत स्वातंत्र्य कायदा, १९४७ नुसार घटनासभेमध्ये पुढीलपैकी कोणकोणते बदल झाले ?
अ) आपली घटनासभा पूर्ण सार्वभौम बनली.
ब) घटनासभा एक कायदेमंडळ म्हणूनही कार्य करू लागली.
क) घटनासभेची एकूण सदस्यसंख्या ३८९ वरून २९९ पर्यंत कमी झाली. त्यामध्ये संस्थानिकाकडून नामनिर्देशित सदस्य संख्या ७३ पर्यंत कमी झाली.

घटनेचा अंतिम कच्चा मसुदा घटनासभेमध्ये पुढीलपैकी कोणी मांडला.

घटना अंमलबजावणी सुरू झाल्यानंतर लगेच पुढीलपैकी कोणते कायदे रद्द झाले.
अ) भारत स्वातंत्र कायदा, १९४७
ब) भारत सरकार कायदा, १९३५
क)प्रिव्ही कॉन्सिल अधिकारक्षेत्र रद्दबातल कायदा, १९४९

घटना अंमलबजावणीपूर्वी, २६ नोव्हेंबर १९४९ ला कोणकोणत्या कलमांची अंमलबजावणी सुरू झाली होती.
अ) कलम ५ ते ९ ब) कलम ६०
क) कलम ३२४ ड) कलम ३६६, ३६७
ई) कलम ३६८ व ३६९

स्वातंत्र्यानंतर घटनासभेमधील ब्रिटिश प्रांतासाठी मिळालेल्या जागा व संबंधित प्रांत यांच्या जोड्या लावा.

प्रांत जागा
अ) मद्रास i) ४९
ब) बॉम्बे ii) २१
क) संयुक्त प्रांत iii) १९
ड) पश्चिम बंगाल iv) ५५

घटनासभेचे पहिले अधिवेशन कोणत्या काळात पार पडले.

पुढील विधानांचा विचार करून योग्य पर्याय निवडा.
अ)घटनासभेचे एकूण ११ अधिवेशने पार पडली.
ब) शेवटचे अधिवेशन २६ नोव्हेंबर १९४९ ते २४ जानेवारी १९५० पर्यंत चालले.
क) घटनासभेच्या पहिल्या अधिवेशनात उद्दिष्टविषयक ठराव मांडण्यात आला.

घटनासभा म्हणजेच काँग्रेस आणि काँग्रेस म्हणजेच भारत अशी टिका घटनासभेबाबत कोणी केली.

माउंटबॅटन प्लॅन संमत होण्यापूर्वी पुढीलपैकी कोणकोणत्या संस्थानांनी घटनासभेमध्ये भाग घेतला.
अ) बडोदा ब) पटियाला
क) रेवा ड) जयपूर
इ) उदयपूर ई) बिकानेर

पुढीलपैकी कोणकोणत्या पक्षाला घटनासभेत एकच जागा मिळाली होती ?
अ) कृषक प्रजापक्ष
ब) कम्युनिस्ट पक्ष
क) युनॅनिस्ट पार्टी
ड) शेड्युल्ड कास्ट फेडेरेशन
(इ) युनॅनिस्ट शेड्युल्ड

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ) स्वातंत्र्यानंतर घटनासभेत संस्थानिकांचे प्रतिनिधी वगळता अल्पसंख्यांकाना ३७ टक्के जागा देण्यात आल्या.
ब) घटनासमितीचे कामकाज पार पाडण्यासाठी जवळपास २२ समिती स्थापन केल्या होत्या.
क) घटना समितीची ११ अधिवेशने झाली त्यामध्ये प्रत्यक्ष कामकाजाचे जवळपास १६५ दिवस होते.

घटनासभेचे सचिव म्हणून कोणी कार्य केले?

घटनासभेचे कायदेविषयक सल्लागार सर बी. एन. राव यांच्याबदल पुढील विधानांचा विचार करा.
अ) ११ डिसेंबर १९४९ रोजी घटनासभेच्या सदस्यांनी सर बी. एन. राव यांची घटनासभेचे कायदेविषयक सल्लागार म्हणून निवड केली.
ब) भारतीय घटनेचा पहिला मूळ कच्चा मसुदा सर. बी. एन राव यांनीच बनविला होता.
क) सर बी.एन. राव यांची नंतर हेग येथील आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात न्यायाधिश म्हणून नियुक्ती झाली होती.

भारत स्वातंत्र्य कायदयानुसार ‘घटनासभा’ हीच भारताचे कायदेमंडळ म्हणून कार्य करेल अशी तरतुद केली गेली. तर घटनासभेची सर्वप्रथम कोणत्या दिवशी एक कायदेमंडळ म्हणून बैठक भरली गेली व त्याच दिवशी ग.वा.मावळणकर यांची अध्यक्ष म्हणून निवड झाली.

घटनासभेच्या कार्यालयीन शिक्कयावर (seal of the constituent Assembly) पुढीलपैकी कोणकोणत्या प्राण्याचे चित्र आहे ?
अ) घोडा ब) सिंह
क) बैल ड) हत्ती

घटनासभेच्या एकूण अकरा अधिवेशनापैकी स्वातंत्र्यपूर्वकाळात किती अधिवेशने झाली?

घटनानिर्मिती करण्यासाठी एकूण किती खर्च किती आला.

घटनासभेबदल पुढील विधानांचा विचार करा.
अ) घटनासभेच्या पहिल्या बैठकीस मुस्लिम लीगने बहिष्कार टाकला तसेच संस्थानिकही सभेपासून दूर राहिले त्यामुळे पहिल्या बैठकीस केवळ २११ सदस्य उपस्थित होते.
ब) घटनासभेस दोन पूर्णवेळ उपाध्यक्ष असावेत असे ठरले होते.
क) डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांची घटनासभेचे अध्यक्ष म्हणून बिनविरोध निवड झाली होती.

घटनासभेत सर्वाधिक दुरूस्त्या सुचविणारे सदस्य कोण आहेत ?

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर घटनासभेवर सुरूवातीस कोणत्या प्रांतातून निवडून आले होते.

“Drafting committee”ला उपाहासात्मकपणे “Drifting committee” असे कोणी संबोधले. ?

घटनासभेतील कोणते सदस्य अध्यक्षीय लोकशाही व पुर्ण सत्ता विभाजनाचे समर्थक होते.

भारताची घटनासभा बरखास्त करण्याचा अधिकार कोणाला होता.

९ डिसेंबर रोजी घटनासभेचे पहिले अधिवेशन सकाळी ११ वाजता सुरू झाले. त्यावेळी हंगामी अध्यक्ष सच्चिदानंद सिन्हा यांची ओळख कोणी करून दिली.

घटनासभेमध्ये नेहरूंनी मांडलेला उद्दिष्टविषयक ठराव २२ जानेवारी १९४७ रोजी संमत झाला. मतदानावेळी किती सदस्यांनी विरोधी मतदान केले.

घटनासभेच्या सदस्याच्या निवडणुकीसाठी कोणत्या निवडणुक तत्वाचा अंमल केला होता.

घटना स्विकृतीच्या वेळेस घटनासभेच्या एकूण किती सदस्यांनी घटनासभेवर सह्या केल्या?

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ) स्वातंत्र्यानंतर घटनासभेची एकूण सदस्य संख्या २९९ झाली. त्यातील २२९ जागा प्रांतासाठी होत्या तर ७० जागा संस्थानिकासाठी होत्या.
ब) प्रांतासाठी असलेल्या जागेपैकी सर्वाधिक जागा संयुक्त प्रांतास होत्या.

राष्ट्रीय ध्वज अस्थायी समितीचे अध्यक्ष कोण होते?
(Adhoc committee on national flag)

घटनासभेच्या कार्यविषयक’ समितीचे (committee on the functions on constituent assembly) अध्यक्ष कोण होते.

घटनासभेच्या गृहसमितीचे अध्यक्ष कोण होते ? ( (House committee)

मूलभूत हक्क, अल्पसंख्यांक, आदिवासीविषयक सल्लागार समितीचे अध्यक्ष कोण होते.

घटनासभेचे अध्यक्ष राजेंद्रप्रसाद नंतर भारताचे पहिले राष्ट्रपती बनले, घटनासभेचे उपाध्यक्ष एच.सी. मुखर्जी यांची पुढीलपैकी कोणत्या राज्याचे पहिले राज्यपाल म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.

घटनासभेतील पुढीलपैकी कोणकोणते सदस्य बिगरकाँग्रेसी होते.
अ) के.टी. शाह
ब) एच.सी. मुखर्जी
क) सच्चिदानंद सिन्हा
ड) डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्ण
इ) श्यामाप्रसाद मुखर्जी

भारतीय घटनेचा जवळपास… …टक्के भाग हा भारत सरकार कायदा १९३५ मधील तरतुदीवर आधारित आहे.

पुढीलपैक कोण घटनासभेच्या मसुदा समितीचे उपाध्यक्ष होते?

मसुदा समितीतील पुढीलपैकी कोणत्या सदस्याने कलम ३७० चा मसुदा बनविला होता.

भारतीय न्यायव्यवस्थाविषयक तरतुदी बनविण्याचे श्रेय मसुदा समितीतील पुढीलपैकी कोणत्या सदस्यास जाते ?

२६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी म्हणजे भारताची राज्यघटना स्वीकृत झाली त्या दिवशी एकूण किती सदस्य उपस्थित होते.

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ) १९३४ साली एम. एन. रॉय यांनी सर्वप्रथम भारतासाठी एक घटनासभा असावी अशी मागणी केली.
ब) शेवटी क्रिप्स मिशन मधील तरतुदीनुसार भारताची घटनासभा अस्तित्वात आली.
क)घटनासभेची एकूण सदस्य संख्या ३८९ एवढी होती.
(ड) घटनासभेच्या एकूण सदस्यापैकी २९६ सदस्य ब्रिटिश भारतातून होते.

घटनासभेचा एक सदस्य साधारणपणे किती लोकांचे प्रतिनिधित्व करित होता.

आपली घटनसभा पूर्ण सार्वभौम कधी झाली?

राष्ट्रध्वज आणि राष्ट्रगीत घटनासभेने अनुक्रमे कधी संमत केले ?

मसुदा समितीच्या सदस्यांमध्ये पुढीलपैकी कोणाचा समावेश नव्हता ?
अ) एन.गोपालस्वामी अयंगार
ब) टी. टी. कृष्णमचारी
क) सय्यद मोहमद सादुल्ला
ड) एन. माधवराव
इ) के. टी. शाह