राज्यशास्त्र सराव पेपर 393

खालीलपैकी भारतीय नागरिकाचे कोणते मुलभूत कर्तव्य नाही?

खालीलपैकी कोणते मुलभूत कर्तव्य नाही ?

भारतीय संविधानाने कोणत्या देशाच्या संविधानाकडून मुलभूतः कर्तव्ये स्विकारली आहेत ?

कोणत्या समितीच्या शिफारसीनुसार मुलभूत कर्तव्याचा राज्यघटनेमध्ये समावेश करण्यात आला ?

भारतीय राज्यघटनेमध्ये मुलभूत कर्तव्याचा कोणत्या घटना दुरुस्तीने समावेश केला गेला आहे ?

1976 च्या 42 व्या घटनादुरुस्तीने नागरिकांचे किती कर्तव्ये निश्चित करण्यात आले?

11 वे कर्तव्ये कोणत्या घटनादुरुस्तीद्वारे जोडण्यात आले?

राज्यघटनेच्या कोणत्या भागामध्ये मुलभूत कर्तव्याचा समावेश करण्यात आला आहे ?

सध्या राज्यघटनेत एकूण किती मुलभूत कर्तव्ये आहेत ?

भारतीय संघराज्य एक ‘सहकारी संघराज्य’ (Co-operative Federalism) आहे असे कोणी म्हटले आहे ?

भारतीय संघराज्य हे वाटाघाटीचे संघराज्य आहे (Bargaining federalism) असे वर्णन कोणी केले ?

मूळ घटनेत एकूण आठ परिशिष्ठे होती. ९वे, १०वे, ११वे आणि १२वे परिशिष्ठ अनुक्रमे कोणत्या वर्षी झालेल्या घटनादुरूस्तीने समाविष्ठ करण्यात आली?

आतापर्यंत किती घटनादुरूस्त्याद्वारे घटनेत नवीन भाग समाविष्ठ केले आहेत ?

कायदेमंडळामध्ये असलेल्या अनुसुचित जाती व जमातींच्या राजकीय आरक्षणासंबंधीच्या तरतुदी घटनेच्या पुढीलपैकी कोणत्या भागात आहेत ?

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ) आठव्या परिशिष्टामध्ये मूळत: एकुण १३ भाषांचा समावेश होता.
ब) सातव्या परिशिष्ठामध्ये बदल करण्यासाठी संसदेचे विशेष बहुमत तसेच किमान अर्ध्या राज्यांच्या संमती या पद्धतीची आवश्यकता असते.
क) दहावे परिशिष्ठ ८५ व्या घटनादुरुस्तीने समाविष्ठ करण्यात आले.

आठव्या परिशिष्ठात मैथिली ही भाषा कोणत्या घटनादुरुस्तीने समाविष्ठ करण्यात आली ?

११ व्या व १२ व्या परिशिष्ठात ग्रामीण व शहरी स्थानिक स्वराज्य संस्थाविषयक विषयांची यादी दिली आहे. या परिशिष्ठात अनुक्रमे किती विषय आहेत ?

पुढे भारतीय घटनेतील काही तरतुदी व त्या तरतुदी कोणत्या देशाच्या घटनेवरून घेतल्या आहेत यासंबंधी जोड्या दिल्या आहेत त्यापैकी योग्य जोड्या ओळखा.
अ)राज्यपालाची नियुक्ती : कॅनडा
ब) राज्यसभा सदस्यांचे नामनिर्देशन : आर्यलंड
क) संयुक्त बैठक : ऑस्ट्रेलिया
ड) उपराष्ट्रपतीचे पद : अमेरिका

खालील विधाने लक्षात घ्या
अ) राज्यसभेत मांडलेले परंतु लोकसभेत न मांडले गेलेले विधेयक , लोकसभा भंग झाल्यास निष्कासित होत नाही
ब) लोकसभेने पारित केलेले परंतु राज्यसभेत न मांडले गेलेले विधेयक लोकसभा भंग झाल्यास निष्कासित होते
क) मागील सरकाची बाकी राहिलेली सर्व विधेयक पारित करणे नवीन सरकारला अनिवार्य आहे
वरीलपैकी कोणते विधान सत्य आहे

खालील विधाने पहा :
अ) राष्ट्रपतींच्या पूर्वसंमतीशिवाय धन विधेयक संसदेत मांडले जात नाही
ब) केंद्र व राज्य सरकारांमधील करांचे वितरण करण्यासाठी पंतप्रधानांकडून वित्त आयोगाची नेमणूक केली जाते
वरीलपैकी कोणते विधान बरोबर आहे

राष्ट्रपती लोकसभेकरिता कोणत्या समाजाच्या दोन सदस्यांची नेमणूक करतात ?

जेव्हा _____अविश्वास ठराव संमत होतो तेव्हा मंत्रिपरिषद बरखास्त होते

भारताच्या राष्ट्रपतींकडून राज्यसभेवर किती सदस्यांची नियुक्ती केली जाऊ शकते

खालीलपैकी कोणत्या निवडणुकांचे संचालन भारताच्या निवडणूक आयोगाकडून केले जाते नाही

धनविषेयक ___-प्रस्तुत केले जाते

वित्त विधेयक लोकसभेत मांडण्यासाठी कोणाची शिफारस आवश्यक असते

राष्ट्रपतींकडून लोकसभेतमध्ये ____-अँग्लो इंडियन सदस्य नेमले जातात

भारतीय स्वातंत्र्य कायदा – १९४७ मुळे संविधान सभेच्या स्थनांमध्ये झालेल्या बदलाबाबतची खालील विधाने विचारात घ्या
अ) संविधान सभा पूर्ण सार्वभौम संस्था बनली.
ब) संविधान सभा हि स्वातंत्य भारताची पहिली संसद बनली.
क) जेव्हा संविधान सभा विधी मंडळ संस्था म्हणून भरत असे, तेंव्हा तिच्या अध्यक्ष्य स्थानी डॉ. राजेंद्र प्रसाद असत.
ड) संविधान सभेची सदस्य संख्या ३८९ च्या तुलनेत २९९ पर्यंत कमी झाली.
वरील पैकी कोणते विधान/विधाने सत्य आहेत.

खालील पैकी कोणती बाब जुळत नाही

खालील विधाने विचारात घ्या
अ) भारतीय राज्यघटनेचे अनुच्छेद २ हे भारतीय संघराज्याच्या भाग नसलेल्या भू प्रदेशाच्या समावेश अथवा त्याची नवीन राज्यांमध्ये स्थापना यासंबंधी आहे.
ब) भारतीय राज्यघटनेचे अनुच्छेद ३ हे अस्तित्वात असलेल्या केंद्रशासित प्रदेशासह घटक राज्यांच्या स्थापने संबंधी अथवा त्यातील बदलासंबंधी तरतुदी प्रदान करते.
क) भारतीय राज्यघटनेतील अनुच्छेद ३ खाली असलेले विधेयक हे केवळ लोकसभेतच मांडले जाऊ शकते वरीलपैकी कोणते विधान/विधाने योग्य आहे/त ?

राज्य पुनर्रचना आयोग आणि कायदा या बाबतीत खालील विधाने विचारात घ्या
अ) आयोगाची नियुक्ती डिसेंबर १९५३ मध्ये केली होती
ब) आयोगाच्या प्रमुखपदी फझल अली हे होते आणि आयोगाचे अन्य दोन सदस्य एच व्ही कामथ आणि गोविंद वल्लभ पंत हे होते
क) आयोगाने आपला अहवाल ३० सप्टेंबर १९५४ रोजी सादर केला
ड) राज्य पुनर्रचना अधिनियम ३१ ऑगस्ट, १९५६ रोजी मंजूर झाला
ई) राज्य पुनर्रचना अधिनियम १ जानेवारी, १९५७ रोजी अंमलात आला
वरीलपैकी कोणती विधाने योग्य आहेत?

भारतीय राज्यघटनेच्या खालीलपैकी कोण्या तरतुदी २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी लागू झाल्या ?
अ) नागरिकत्व ब) निवडणूक
क) तात्पुरती संसद ड) मूलभूत अधिकार

योग्य कथन ओळखा
अ) काही लोकशाहीवादी देश हे प्रजासत्ताक आहेत.
ब) काही लोकशाहीवादी देश हे प्रजासत्ताक नाही,.

खालील विधाने विचारात घ्या.
अ) १९३५ च्या कायद्यांयवे उर्वरित अधिकार हे भारताच्या गव्हर्नर जनरलकडे होते.
ब) अमेरिकेत उर्वरित अधिकार हे राज्यांकडे देण्यात आले आहेत.
क) कॅनेडामध्ये उर्वरित अधिकार हे प्रांतांना देण्यात आले आहे

दोन विधाने पैकी कोणते चुकीचे आहे?
अ) घटनासमिती नंतर विधान समिती बनली जिचे पुढे रूपांतर तात्पुरत्या हंगामी संसदेत झाले
बी) ज्या दिवशी साह्य होत त्या दिवशी बाहेर पावसाची रिमझिम चालू होती जो एक शकुन मानला गेला.

खालील विधाने विचारात घ्या :
अ) ब्रटीश घटना हि अलिखित आहे.
ब) ब्रिटनमध्ये संसद सर्वोच्च आहे.
क) ब्रिटिश घटना सर्वात अधिक लवचिक आहे.

कोणत्या कलमामध्ये मुलभूत कर्तव्ये समाविष्ट आहेत ?

भारतीय संविधानानुसार भारतीय नागरिकांचे खालीलपैकी कोणते कर्तव्ये आहे?

खालीलपैकी कोणते एक मूलभूत कर्तव्य नाही?

मुलभूत कर्तव्याचे पालन न करण्यास—

भारताचे सार्वभौमत्व, एकता आणि अखंडता यांचे रक्षण करणे आणि त्या अक्षुष्ण राखणे, ही तरतूद कशात आहे ?

भारतीय राज्यघटनेनुसार पुढीलपैकी कोणते मुलभूत कर्तव्य नाही ?

खालीलपैकी कोणते तत्त्व हे मुळ राज्यघटनेत समाविष्ट नव्हते ?

‘कॅबिनेट’ ह्या संज्ञेचा राज्यघटनेच्या कोणत्या कलमामध्ये उल्लेख आढळतो ?

घटनासभेमध्ये नेहरूंनी मांडलेला उद्दिष्टविषयक ठराव २२ जानेवारी १९४७ रोजी संमत झाला. मतदानावेळी किती सदस्यांनी विरोधी मतदान केले.

घटनासभेच्या सदस्याच्या निवडणुकीसाठी कोणत्या निवडणुक तत्वाचा अंमल केला होता.

घटना स्विकृतीच्या वेळेस घटनासभेच्या एकूण किती सदस्यांनी घटनासभेवर सह्या केल्या?

पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा.
अ) स्वातंत्र्यानंतर घटनासभेची एकूण सदस्य संख्या २९९ झाली. त्यातील २२९ जागा प्रांतासाठी होत्या तर ७० जागा संस्थानिकासाठी होत्या.
ब) प्रांतासाठी असलेल्या जागेपैकी सर्वाधिक जागा संयुक्त प्रांतास होत्या.

राष्ट्रीय ध्वज अस्थायी समितीचे अध्यक्ष कोण होते?
(Adhoc committee on national flag)

घटनासभेच्या कार्यविषयक’ समितीचे (committee on the functions on constituent assembly) अध्यक्ष कोण होते.