केशव बळीराम हेडगेवार यांच्या बद्दल संपूर्ण माहिती

केशव बळीराम हेडगेवार यांच्या बद्दल संपूर्ण माहिती

जन्म : १ एप्रिल १८८९

ठिकाण : नागपूर

पुर्ण नाव : केशव बळीराम हेडगेवार (रेवतीबाई)

टोपन नाव : डॉ. हेडगेवार

मृत्यू : २१ जून १९४० (नागपूर)

प्रमुख स्मारके : डॉ. हेडगेवार स्मारक, नागपूर ( समिती)

प्रभाव : बाळकृष्ण शिवराम मुंजे, लोकमान्य टिळक, स्वामी विवेकानंद, शिवाजी महाराज

प्रभावित : माधव गो. विलकर, बाळासाहेब देवरस, अटलबिहारी वाजपेयी, नरेंद्र मोदी

संस्थापक : संघटना – राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ (RRS) – १७ सप्टेंबर १९२५

चळवळ : हिंदू धर्म पुनरुज्जीवन बाद व सुधारणा

• केशव बळीराम हेडगेवार यांचा जन्म बळीराम व रेवतीबाई (पूर्वाश्रमीच्या यमुनाबाई पैठणकर) या दांपत्यापोटी नागपूर येथे झाला.
• त्यांचे मूळ घराणे आंध्र प्रदेशातील असून केशवरावांचे पणजोबा नरहरशास्त्री हे अठराव्या शतकात नागपुरात येऊन नागपूरकर भोसल्यांच्या आश्रयाखाली स्थायिक झाले.
• अध्ययन व अध्यापन ही या घराण्याची परंपरा असून केशवरावांनी व्यवहारापुरते वेदविद्येचे शिक्षण घेतले होते. त्यांना दोन वडीलबंधू आणि तीन बहिणी होत्या.
• आई-वडिलांचे प्लेगने एकाच दिवशी निधन झाले (१९०३).
• घरात पैलवानी परंपरा असल्याने केशवरावांनी त्या विद्येत प्रावीण्य मिळविले होते.
• इतर अनेक मर्दानी खेळांतही ते प्रवीण होते.
• त्यांचे क्रांतिकारक आचार-विचार व वंदेमातरम्चा उद्घोष केल्याप्रकरणी त्यांना शाळेतून निष्कासित करण्यात आले. 

शिक्षण

• गोल बंगला प्राथमिक शाळेतून शिक्षण घेतल्यानंतर त्यांच्या वडिलांनी आपल्या कुटुंबात एखादा तरी मुलगा आंग्लविद्याविभूषित असावा म्हणून त्यांना नील सिटी हायस्कूलमध्ये इंग्रजी शिक्षणासाठी दाखल केले (१९०१).
• १९१० वैद्यकीय शिक्षण घेण्यासाठी कोलकत्याला गेले.
• नॅशनल मेडिकल कॉलेजमधून शिष्यवृत्ती मिळवून त्यांनी एल्. एम्. अँड एस्. ही वैद्यकीय पदवी मिळविली (१९१४) आणि तत्संबंधीचा अनिवार्य प्रायोगिक अभ्यासक्रमही पूर्ण करून वैद्यकीचे प्रमाणपत्र प्राप्त केले (१९१५).
• विद्यार्थिदशेत असतानाच स्थानिक क्रांतिकारक गटांशी, विशेषतः पुलिन बिहारी दास यांच्या समितीशी त्यांची जवळीक वाढली होती. 

 

राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ

• डॉक्टरांनी स्थापन केलेल्या राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाला एक वेगळे तत्त्वज्ञान व वेगळ्या प्रकारची कार्यपद्धती दिली.
• त्या पायावरच रा. स्व. संघ हा गेली अनेक वर्षे यशस्वीरीत्या कार्यरत आहे.
• क्रांतिकार्यातील आपले जुने सहकारी सोबत घेऊन त्यांनी नागपुरात एका पडक्या वाड्यात संघाची पहिली शाखा सुरू केली.
• चारित्र्यसंपन्न व्यक्तिनिर्माण व त्या आधारावर राष्ट्रनिर्माण या अंतिम ध्येयाचा विचार त्यांनी संघस्थापनेच्या माध्यमातून केला. डॉ. हेडगेवार हे कुशल संघटक, मार्गदर्शक व नेते होते.
• त्यांच्याच प्रेरणादायी नेतृत्वामुळे गोळवलकर गुरुजी, बाळासाहेब देवरस, भैय्याजी दाणी, एकनाथजी रानडे (स्वामी विवेकानंद स्मारकाचे शिल्पकार), पं. दीनदयाळ उपाध्याय आदी नेते – कार्यकर्ते भारताला प्राप्त झाले.
• इ.स. १९२५ ते इ.स. १९४० या काळात, सतत १५ वर्षे डॉक्टर देशभर प्रवास करत होते, एक-एक माणूस, कार्यकर्ता, स्वयंसेवक घडवण्याचा व संघाला जोडण्याचा प्रयत्न करत होते.

• सशस्त्र क्रांतीत सहभाग
• वंदे मातरम् ही घोषणा केल्याबद्दल शाळेतून काढून टाकले.
• अनुशिलन समितीचे प्रमुख कार्यकर्ते,
• सच्चे नेतृत्व, त्याग, सेवा, समर्पन भावना, दुरदर्शी विचार, शिस्तबद्ध निश्चित व व्रतस्थ ही त्यांच्या व्यक्तीमत्वाची विविध अंगे होती.
• गांधीजी मुस्लीमाशी सहकार्य करण्याची इच्छा नाकारल्याबद्दल RSS ने नकार दिला.
• हेडगेवार वैयक्तीकरित्या सत्याग्रहामध्ये सहभागी झाले.
• स्वातंत्र्य चळवळीला RSS चा सहभाग मिळाला नाही.
• प्रथम बंदी – १९४७ पंजाब प्रांतात

 

• भारताच्या राष्ट्रीय ध्वजाला विरोध
• राष्ट्रीय ध्वजाचा रंग भगवा ठेवण्याची मागणी.
• डॉ. बाळकृष्ण मुंजे यांना हेडगेवार गुरुस्थानी मानीत.
• डॉक्टर व संघ यांना मुंजेंचा आधार होता.
• तसेच बाबाराव व नारायणराव हे सावरकर बंधू, बापूजी अणे, राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज, नृसिंह पाचलेगावकर महाराज आदी निकटवर्तीयांशी त्यांचे जिव्हाळ्याचे संबंध होते.
• डॉ. हेडगेवार हे नव्या हिंदुराष्ट्रवादाचे जनक आणि सुप्त हिंदुराष्ट्राचे प्रबोधक मानले जातात. वि. दा. सावरकरांनी त्यांना हिंदुराष्ट्रवादाचा आधारस्तंभ म्हटले आहे. 
• सच्चे नेतृत्व, त्याग, सेवा, समर्पण भावना, दूरदर्शी विचार आणि शिस्तबद्ध, निश्चल व व्रतस्थ कार्यजीवनशैली ही त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाची विविध अंगे होती.
• दिनांक २१ जून , इ.स. १९४० साली डॉक्टरांचे निधन झाले. त्यापूर्वी एक वर्ष आधी त्यांनी संघाच्या कार्यपद्धतीबाबत संघस्वयंसेवकांसाठी काही निर्देश देऊन ठेवले.
• संघाची निश्चित अशी कार्यपद्धती तयार झाली. आपल्या पश्चात संघटनेला ध्येयप्राप्तीसाठी आवश्यक असलेली शिदोरीच जणू त्यांनी संघाला अर्पण केली.

 

आणखी पेपर सोडवा!!!

चालू घडामोडी सराव पेपर सोडवा	मराठी व्याकरण सराव पेपर सोडवा
पोलीस भरती सराव पेपर सोडवा	सामान्य विज्ञान सराव सराव पेपर सोडवा
सराव प्रश्नसंच सोडवा	राज्यशास्त्र सराव पेपर सोडवा
भूगोल सराव पेपर सोडवा	इतिहास सराव पेपर सोडवा
तलाठी सराव पेपर सोडवा	अर्थशास्त्र सराव पेपर सोडवा
IBPS सराव पेपर सोडवा

✔ तुमचा एक ‘Share’ व ‘Like’ तुमच्या मित्रांना नोकरीची संधी देऊ शकतो !

• आज प्रकाशित झालेल्या नोकरीच्या नवीन जाहिराती पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा 

• ताज्या मराठी बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा 

• ताज्या हिन्दी बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा 

• फक्त पोलीस भरती उपयुक्त माहिती  वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा 

• आरोग्या संबंधी लेख  वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा 

Free Current Affairs Test, mpscexams,