राज्यशास्त्र सराव पेपर 33

देशाचे पहिले लोकसभा सभापती कोण होते?

यापैकी कोणत्या पदासाठी निवडणूक घेतली जाते?

भारतीय घटनेच्या कोणत्या कलमानुसार भारतात निवडणूक आयोगाची रचना करण्यात आली आहे?

___ च्या जगप्रसिद्ध व्याख्येनुसार लोकशाही म्हणजे लोकांचे लोकांसाठी आणि लोकांनी चालवलेले शासन होय.

मूलभूत हक्कांच्या संरक्षणाची जबाबदारी खालीलपैकी कोणावर आहे?

महाराष्ट्र राज्य महिला आयोगाचे ______ हे महत्वाचे कार्य आढळते. अ) राज्यातील स्त्रियांच्या सक्षमीकरणाच्या प्रगतीचे मूल्यमापन करणे ब) संविधानाच्या अनुच्छेद 38, 39, 39-A आणि 42 A मध्ये अंतर्भूत केलेली निर्देशक तत्वे अंमलात आणणे क) राज्य विधानसभा व स्थानिक स्वराज्य संस्थांमधील महिलांच्या निवडणूका घेणे. ड) वरीलपैकी नाही

खालीलपैकी कोणते विषय समवर्ती सूचीत समाविष्ट केले आहेत? अ) विज ब) विवाह आणि घटस्फोट, दत्तक क) वजन आणि मापे आणि त्यांच्या मानकांची स्थापना ड) कामगार संघटना

खालील विधानांपैकी कोणते विधान बरोबर आहे? (उच्च न्यायालयाच्या संदर्भात) अ) उच्च न्यायालयात प्रलंबित कामे असतील तर दोन वर्षांपेक्षा जास्त नसलेल्या तात्पुरत्या काळासाठी राष्ट्रपतीस उच्च न्यायालयात अतिरिक्त न्यायाधीश नेमण्याचा अधिकार आहे. ब) जेंव्हा मुख्य न्यायाधीशा व्यतिरिक्त उच्च न्यायालयाच्या कायमस्वरूपी न्यायाधिशांच्या तात्पुरत्या अनुपस्थितीमुळे अथवा तो आपल्या पदाची कामे करू शकत नाही तेंव्हा राष्ट्रपती उच्च न्यायालयात प्रभारी न्यायाधीश नियुक्त करू शकतो. क) अतिरिक्त न्यायाधीश असो अथवा प्रभारी न्यायाधीश असो वयाची 65 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर ते पदावर राह शकत नाही.

खालीलपैकी कोणत्या कारणास्तव राज्य भाषण व अभिव्यक्ति स्वातंत्र्यावर [अनुच्छेद – 19 (1) (a)] वाजवी बंधने घालू शकते ? अ) न्यायालयाचा अवमान ब) अल्पसंख्यांकाचे संरक्षण क) परदेशांशी मित्रत्वाचे संबंध ड) भारताचे सार्वभौमत्व व अखंडत्व इ) सभ्यता अथवा नितीमत्ता

कोणत्या अल्पसंख्यांक समाजाला घटना परिषदेत (Constituent Assembly) विशेष प्रतिनिधित्व देण्यात आले ?

संविधान सभेबाबत खालीलपैकी कोणती विधाने सत्य आहेत ? अ) ती प्रौढ मताधिकारावर आधारित नव्हती ब) ती प्रत्यक्ष निवडलेली संस्था होती क)ब्रिटिश भारतास 292 जागा देण्यात आल्या होत्या. ड) ती विविध समित्याद्व्यारे कार्य करीत असे

जोड्या (सर्व बरोबर लावलेल्या आहेत )

कोणत्या राजकीय पक्षाचे संविधान सभेत केवळ एक उमेदवार निवडून आले होते? अ) कृषक प्रजा पक्ष ब) शेड्युल कास्ट फेडरेशन क) कम्युनिस्ट पक्ष ड) अपक्ष

राजकुमारी अमृत कौर ह्या कोणत्या मतदार संघातून संविधान सभेवर निवडून आल्या होत्या?

खालीलपैकी कोणती तरतूद भारतीय राज्यघटनेने आयरीश राज्यघटनेकडून घेतलेली नाही?

राज्यपालांच्या वटहुकुम काढण्याच्या अधिकाराबाबत खालीलपैकी कोणती विधाने बरोबर आहेत? अ)राज्यपालांचा तो स्वेच्छाधीन अधिकार आहे. ब)ते केवळ मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानुसारच वटहुकुम काढू शकतात क) ते वटहुकुम कोणत्याही वेळी मागे घेवू शकतात. ड) कांही बाबतीत ते राष्ट्रपतींच्या सुचनांशिवाय वटहुकुम काढू शकत नाहीत.

भारतीय राज्यघटनेत नागरिकांची खालीलपैकी कोणती मूलभूत कर्तव्ये नेमून दिली आहेत? अ)सामाजिक अन्यायापासून दुर्बल घटकांचे संरक्षण करणे. ब)व्यक्तिगत आणि सामुहिक अशा प्रत्येक क्षेत्रात उच्चतम पातळी गाठणे. क)सार्वजनिक निवडणूकांमध्ये मतदान करणे. ड)शास्त्रीय वृत्ती विकसित करणे.

भारताचे स्वातंत्र्य आणि अखंडता टिकवून ठेवण्यासाठी घटनाकारांनी भारतीय संघराज्यात : अ)केंद्राला अधिक अधिकार दिले आहेत. ब)घटकराज्यांनी अधिक अधिकार दिले आहेत. क)राष्ट्रपतींना अधिक अधिकार दिले आहेत. ड)मुख्यमंत्र्यांना अधिक अधिकार दिले आहेत. वरीलपैकी कोणते विधान/विधाने बरोबर आहेत ?

खालील विधाने विचारात घ्या : अ)कायद्यापुढील समता’ ही संकल्पना मुळची अमेरिकन आहे तर कायद्याचे समान संरक्षण’ ही सकंल्पना ब्रिटीशांकडून घेतली आहे. ब)’कायद्याचे अधिराज्य’ ज्याचा अंतर्गत अनुच्छेद 14 मध्ये आहे ते राज्यघटनेचे ‘पायाभूत वैशिष्ट्य’ असून ते घटनादुरुस्तीद्वारे देखील नष्ट करता येणार नाही. क)राजदूत, याच्यासह परदेशस्थ यांना फौजदारी व दिवाणी कारवाईपासून संरक्षण दिलेले आहे. वरीलपैकी कोणते विधान/ने बरोबर आहे/त?

खालील विधाने विचारात घ्या : अ)केन्द्र आणि राज्ये यामधील कायदेविषयक संबंध राज्यघटनेच्या अकराव्या भागातील अनुच्छेद-245 ते 255 मध्ये सांगितलेले आहेत. ब) केन्द्र आणि राज्ये यामधील आर्थिक संबंध राज्यघटनेच्या अकराव्या भागातील अनुच्छेद-256 ते 263 मध्ये सांगितलेले आहेत. क) केन्द्र आणि राज्ये यामधील प्रशासकीय संबंध राज्यघटनेच्या बाराव्या भागातील अनुच्छेद-268 ते 293 मध्ये सांगितलेले आहेत.

भारत हे ‘गणराज्य’ आहे. याचा अर्थ : अ) येथे लोकशाही आहे. ब) राष्ट्रप्रमुख (राष्ट्रपती) लोकांनी अप्रत्यक्षरित्या निवडून दिलेला असतो. क) येथे संसदीय पद्धती आहे. ड) पंतप्रधान व त्यांचे मंत्रिमंडळ लोकांनी निवडून दिलेले असते.   वरीलपैकी कोणते विधान/विधाने बरोबर आहेत?

सर्वोच्च न्यायालयाचे स्वातंत्र्य खालील मुद्यांद्वारे अधोरेखित होते : अ)अवमान झाल्यास दंड देण्याचा अधिकार ब) न्यायालयाच्या कर्मचारी, वर्गीची भरती व नियुक्ती क) कार्यकालाची सुरक्षितता ड) न्यायधिशांची नियुक्ती व पदच्युती संबंधी संविधानिक तरतुदी

देशातील कायद्यांची निर्मिती करणारी सर्वोच्च संस्था म्हणजे ………………. होय.

सनदी सेवकांना …………………… बनण्याची परवानगी नाही.

घटनेच्या कलम 82 मधील सध्याच्या तरतूदीप्रमाणे, राज्या-राज्यांमध्ये लोकसभेच्या जागांचे समायोजन यापुढे कोणत्या वर्षानंतर होऊ शकते ?

जनमत हा कोणत्या प्रकारच्या शासनव्यवस्थेचा अविभाज्य घटक आहे?

न्यायव्यवस्थाची कार्यकारी मंडळापासून स्वायतत्ता घटनेच्या कोणत्या कलमात स्पष्ट केली आहे?

खालील विधाने लक्षात घ्या आणि योग्य विधाने ओळखा. अ] कलम १४ – कायद्यासमोर सर्व समान ब] कलम १७ – अस्पृश्यता नष्ट करण्यात आली आहे.

अधिकृत शासकीय भाषा विभाग कोणत्या मंत्रालयांतर्गत येतो?

खालीलपैकी राज्यघटनेत समाविष्ट असलेले मुलभूत कर्तव्य ओळखा

शपथ घेतेवेळी एखादा मंत्री संसदेचा सदस्य नसेल तर त्याला किती दिवसाच्या आत सदस्यत्व प्राप्त करावे लागते?

अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावर वाजवी नियंत्रण कोणत्या मुद्यांच्या आधारे घालता येते? अ] भारताचे सार्वभौमत्व आणि एकात्मता ब] अल्पसंख्यांकांचे संरंक्षण क] परकीय राष्ट्रांशी मित्रत्वाचे संबंध

जेव्हा संसदेच्या दोन्ही सभागृहात मतभेद होतात तेव्हा ते कसे सोडविले जातात?

खालील विधाने वाचा आणि योग्य विधाने ओळखा. अ] मुलभुत कर्तव्यांची सक्ती करता येऊ शकते. ब] मुलभूत कर्तव्यांचा समावेश राज्यघटनेत आहे. क] मुलभूत कर्तव्य फक्त भारतीयांनाच लागू आहेत.

खालीलपैकी कोणती भाषा राज्यघटनेच्या आठव्या परिशिष्टात समाविष्ट नाही.

खालीलपैकी कोणत्या संस्थेला घटनात्मक दर्जा नाही?

कोणत्या घटना दुरुस्तीने मिझोरामला राज्याचा दर्जा देण्यात आला?

खालीलपैकी कोणत्या राज्यांच्या राज्यपालांना कलम ३७१(अ) नुसार विशेषाधिकार आहेत?

खालीलपैकी कोणत्या विषयांचा समावेश केंद्र्सुचीत होत नाही? अ] गुन्हेगारी कायदा ब] पोस्ट क] पोलिस ड] जमीन महसूल

खालीलपैकी कोणत्या केंद्रशासित प्रदेशाला लोकसभेत प्रतिनिधीत्व नाही?

गुवाहाटी उच्च न्यायालयाच्या अधिकारक्षेत्रात खालीलपैकी कोणते राज्य येत नाही?

केंद्रीय मंत्रिमंडळ कोणाला जबाबदार असते?

योग्य विधाने ओळखा. अ] कलम ४६ नुसार अनुसूचित जाती व जमातीच्या लोकांना मोफत कायदेशीर मदत देण्यात येते. ब] कलम ४४ हे समान नागरी कायद्याविषयी आहे.

योग्य विधाने ओळखा. अ] राष्ट्रपती संसदेचे अधिवेशन चालू नसताना वटहुकुम काढू शकतात. ब] वटहुकुमाचा अंमल हा कायद्याप्रमाणेच असतो.

भारताच्या महान्यायवादी संदर्भात योग्य विधान ओळखा. अ] तो संसदेच्या कामकाजात भाग घेऊ शकतो. ब] त्याला सर्व न्यायालयात उपस्थित राहण्याचा अधिकार आहे.

खालीलपैकी कोणता मुलभूत हक्क नाही?

खालीलपैकी कोणती भाषा घटनेच्या ८ व्या परिशिष्टात समाविष्ट नाही?

भारतात कोणत्या प्रकारची शासनव्यवस्था आहे?

कायदेविषयक अधिकार कोणाच्या हाती असतात?

विधानपरिषदेतील सदस्यसंख्या कमीत कमी किती असावी लागते?